Mijn droom komt uit

We hebben er allemaal wel eens mee te maken. U weet het wel: die dingen van ongekende importantie, dingen die hun weerga niet kennen. Tegen mensen die eraan deelnemen wordt met groot ontzag opgekeken, tutoyeren is geen optie, je hebt respect, bent stil als ze aan het woord zijn, en je zegt geen nee als ze ergens om vragen.

Van dat belang is bij ons, een dorp of twee verderop, een selecte groep mensen. Zij komen jaarlijks bijeen om tezamen in een Peulvruchtenproeflokaal de smaak van de Grauwe Erwt te beoordelen. Nu zal dit u wellicht een beetje ludiek in de oren klinken, maar we hebben het hier wel over een ruim 120 jaar oude traditie waarvoor Jan en alleman hoopt ooit eens uitgenodigd te worden. Aan een gewichtig evenement als deze deel mogen nemen is voor velen, en zo ook voor mij, een droom die uitkomt. 

En zowaar, er werd mij gevraagd of ik het leuk zou vinden dit jaar uitgenodigd te worden om als gastproever deel te nemen. Dat is leuk om te weten, zo doen ze dat in de betere kringen: eerst vragen of je het leuk zou vinden een uitnodiging te krijgen, om je dan vervolgens officieel uit te nodigen. Zo kom je nooit in een situatie terecht dat je een uitnodiging af moet slaan, en dat is voor beide partijen natuurlijk veel prettiger.

Zo gebeurde het dat ik me op een goed moment—een eindelijk droge vrijdagavond—moest melden ten huize van de familie Broersen, gelegen aan de Korte Ruigeweg in Oudesluis. Daar werd dit jaar het Peulvruchtenproeflokaal ingericht.

Gastheer Siem was met drie pannetjes peulvruchten voor zijn neus op het vuur druk bezig de augurken te snipperen terwijl de rest van het gezelschap zich tegoed deed aan een uit de binnenzak van de voorzitter tevoorschijn getoverd kruidenbittertje. Al snel kregen we het bericht dat de krant er dit jaar niet bij aanwezig zou zijn, John lag ziek in bed. Decennia geleden werd John Oud, werknemer bij de Schager Courant, al uitgenodigd om verslag te doen van deze gewichtige gebeurtenis, maar als snel bleek dat John een echte fijnproever was. Zodoende wist hij al snel te promoveren tot een van de vaste juryleden. Wat doet die Narcissenboer erbij, vroeg John toen we hem even via de Snapchat beterschap wensten...   

Na verder nog wat beppen over het wel en wee van de koetjes en kalfjes mochten we aan tafel. Drie volle pannen stonden er op ons te wachten; De Citroenboon, de Krombek en de Grauwe Erwt.

Een 12 uur lang voorgeweekte Grauwe Erwt.

Als eerste was de Grauwe “Eroïca” Erwt aan de beurt. Misschien is het eerst even handig om een paar van de tafelgasten aan u voor te stellen. De stille kracht en motor achter dit gezelschap is Dhr. Jan Dekker, samen met zijn dochter Marjan. 89 jaar is de goede man, en volgens gastheer Siem met geen geweer kassiewijle te krijgen. Beiden gezond als een vis en een verstand zo scherp als mes. Oorzaak… Grauwe Erwten, lijkt me. Dekker heeft, destijds op jonge leeftijd, de inmiddels 120 jaar oude zaak van zijn vader overgenomen, en is al meer dan 60 jaar lid van de Peulvruchtenproefcommissie. Vandaag de dag wordt Dekker Zaden gerund door Peter, en ook hij is lid van de club. Peter mag aanwezig zijn, maar heeft uiteraard geen stem, de dealer mag natuurlijk niet zijn eigen bonen en erwten keuren. Uiteraard wil men natuurlijk wel dat hij aanwezig is om erop toe te zien dat de bonen goed gekookt worden, alles eerlijk verloopt en, niet het minst belangrijke, zijn gulle lach.

Grootste grutter in Grauwe Erwten van Nederland Peter Vader

Verkoop je er veel, Peter? Nou, vroeger verkochten we er veel, vandaag de dag verdienen we er geen drol meer aan. Een paar honderd zakjes hooguit, maar ja, om ze na 120 jaar nou uit het assortiment te mikken… Ik verkoop ze alleen maar omdat ik ze zo lekker wind (hahaha). Nee, zonder gekheid, er komen echt ieder jaar mensen van heinde en verre om hier hun bonen en erwten te halen, trouwe klanten zijn dat, en die kan die kan je natuurlijk niet in de steek laten. Peulvruchten horen gewoon in onze winkel. 

Een ander kleurrijk figuur aan de Peulvruchtenproeftafel was Matty Dekker, dochter van Jan en zus van Marjan. Matty stond bij aankomst de spekkies te bakken en heeft alle peulvruchten een dag van tevoren in de week gezet. En, het allerbelangrijkste, Matty weet hoe lang je ze moet koken en met welke ingrediënten de Grauwe Erwt het lekkerst wordt. Voordat we aan tafel gingen had ik dat al in de gaten, Matty controleerde als een geit op een haverkist of alle bijgerechten wel op tafel stonden, en terwijl ze dat deed liep ze al te watertanden en zei wel vijf keer dat het lekker ging worden. Ik wist het zeker, ik moest zorgen dat ik naast Matty kwam te zitten. 

De Peulvruchtenproefcommissie

Het kan niet anders dat u bij het zien van deze smulpartij ook begint te watertanden, dus ik zal snel vertellen hoe de Grauwe Erwt volgens Matty gegeten dient te worden:

Links de voorgeweekte Grauwe Erwt, rechts de droge boon

Grauwe Erwt à la Matty:

• Week de bonen 12 uur voor in water
• Kook vervolgens de Grauwe Erwten 1-2uur lang in hetzelfde water waarin ze zijn geweekt. Voeg wel een snufje zou toe tijdens het koken.
• Zet de pan met water en al op tafel, zo blijven ze beter op temperatuur (dit is belangrijk voor het tweede en het derde bord wat u op gaat scheppen.)
• Schep op met spatel.

Voeg toe op het bord:

• Gesnipperde augurk
• Amsterdamse uitjes
• Zilveruitjes
• Gesnipperde rauwe ui
• Piccalilly
• Gebakken zoute spekkies
• Door Siem uitgebakken uien 
• Blanke rozijnen (Ja rozijnen, echt doen hoor, is heel lekker)
• Gesmolten roomboter

Dit was mijn eerste bordje tijdens deze heugelijke smulpartij, en ik moet eerlijk bekennen: het was hemels. Zelden zo lekker gegeten. Nou ja, op de spekkies na dan, die hadden er niet in gehoeven van mij. Misschien lag het aan de bereiding, want toen Matty de spekkies aan het bakken was in het zomerhuisje kwam ze wel even binnen om te vragen hoe ze het brandalarm uit moest zetten, maar verder…

Dat ik niet de enige was die het lekker vond bleek uit de woorden van de voorzitter, al na drie happen sprak hij de woorden: “Wat mij betreft een dikke negen”. We zaten daar natuurlijk om de Grauwe Erwt te beoordelen, en al snel was iedereen het met Jan eens. Mannen, de dekens komen vannacht omhoog, het gaat zelfs misschien een paar onderbroeken kosten maar dit is fenomenaal. Schep nog eens op!

Even voor de mensen die nog nooit in flinke hoeveelheden Erwten of andere leden van de peulvruchtenfamilie gegeten hebben, er kan na het gulzig consumeren wat winderigheid ontstaan.

Van de wetenschap dat met name de Grauwe Erwt voor flinke gasproductie zorgt wordt trouwens in sommige gevallen dankbaar gebruik gemaakt. Vertel het niet verder want dit mag ik niet van Verstappen verklappen, maar daags tevoren een paar bordjes Grauwe Erwten zorgen ervoor dat Max veel meer gas geeft. En iedereen maar denken dat het aan zijn auto ligt…

Na de Grauwe Erwt lag de Citroenboon op ons te wachten om beoordeeld te worden. Niet echt een boon waarvoor ik liep te popelen om haar te verorberen, want witte bonen zijn niet echt mijn ding. Maar ja, bedanken is geen optie in het Peulvruchtenproeflokaal, het bord werd flink vol gelepeld door de enthousiaste Matty. Moet hier nog wat op over of in? Nee, beetje stroop en gesmolten roomboter erbij, dan is ze op haar lekkerst. Mozes Pietjes wat sloeg ik hier de plank mis waar het gaat om mijn kritische kijk op de witte boon. Wat een smaaksensatie, de Citroenboon is fantastisch. 

Wat gaat het cijfer worden? Een 7 kwam er met stellige klank uit de mond van de voorzitter. Ik schrok me de takken. Als een bot hakmes kliefden de woorden door mijn ziel. Hoe kon dat nou, een zeven? Er werd door de overige juryleden nog wat gemompeld, maar al snel was het oordeel geveld, bij de zeven werd gebleven. Ik kon het verbergen maar van binnen begon het bij mij te borrelen, echt, ik kon het maar met moeite drooghouden. Na even slikken wist ik toch met een nog net geen overslaande stem uit brengen: Mijnheer de voorzitter, zou er een scenario mogelijk zijn waarin u het cijfer 7 voor de Citroenboon zou kunnen heroverwegen. Jan keek even om zich heen maar helaas, hij was zeker van zijn zaak. Nee, ze zijn te gaar, en ja, dan kan je schuld geven aan de kooktijd, maar de grootste reden dat ze een wat slappe, kleffige structuur heeft is dat ze dit jaar niet echt lekker hebben kunnen rijpen op het land. Te nat, te koud, te veel regen. Sinds de officiële weermetingen in 1907 is het niet zo nat geweest in de herfst, wist Dekker eraan toe te voegen, dus het was gewoon niet het jaar voor de Citroenboon. Als je goed kijkt kan je het ook zien, zei Matty: Hier, zie je dit, en hier en hier, zei ze al priekend met haar mespunt op mijn bord. Allemaal zwarte puntjes, schimmelpuntjes, ze hebben niet goed kunnen rijpen en drogen. Tja, je moet weten dat naast de smaak en de structuur het uiterlijk ook zwaar meetelt bij de beoordeling. We zitten echt goed hoor, geen sprake van dat het hoger is dan een zeven. Ophouden nou, ze mag blij zijn met een zeven. Ik keek Matty nog net niet aan met een blik die zich afvroeg op alle meubeltjes in haar bovenkamer wel op het goede plekkie stonden maar ze kon goed aan mijn neus zien dat ik er anders over dacht. Helaas dus voor de Citroenboon, dit jaar is ze veroordeeld tot een zeven, maar laat haar alstublieft niet links liggen lieve mensen. Structuur en uiterlijk mogen dan misschien in de ogen van de jury tekort schieten, haar smaak is sensationeel. Echt smullen geblazen, klein scheutje stroop en gesmolten roomboter en ik wed dat u het niet kunt laten een tweede keer op te scheppen.  Dat tweede bordje doet waarschijnlijk ’s nachts de dekens wel wat omhoog komen, maakt het uit, ’t was lekker.

Dat beaamde ook Peter Vader, de Gauwe Erwten handelaar van Dekker Granen in Sint Maartenbrug. De volgende ochtend ben ik even bij Peter langsgereden om een kilootje Grauwe Erwten en een zak kattenvoer te halen en om natuurlijk even na te praten over de juryrapporten van de voorgaande dag. De negen voor de Grauwe Erwt, daar waren we het beide roerend mee eens. De uitslag van de Krombek en de Citroenboon vonden we allebei dat de jury de ene een punt te veel en de ander een punt te laag had gegeven.  Maar ja, ook in het Peulvruchtenproeflokaal kan er over de uitslag van de jury niet worden getoornd.

Haar naam is al genoemd, de derde en laatste boon die voor de jury verscheen was de Krombek. Ook een boon met een witte jas, maar ze onderscheidt zich van de rest van de witgekleurde bonen door een bochel in haar rug. De Krombek gaat deze winter door leven met een 8. Ook hier was ik het niet helemaal mee eens, maar misschien is de Krombek gewoon niet mijn boon. Ik vind haar wat melig, flauw, vlak van smaak. Wellicht had het anders geweest als ik niet eerst van die heerlijke Citroenboon had gegeten maar nee, ik vond haar niet zo. Maar, mocht u van melig houden, zeker proberen.

Zo naderden we het einde van deze proefsessie, alle bonen en erwten waren beoordeeld en er werd vreugdevol afgesloten met voor iedereen nog een laatste bordje van de grote winnaar van deze avond: de niet alleen lekkere, maar ook nog eens supergezonde, Grauwe Erwt.

Eigenlijk best wel jammer dat veel mensen niet weten hoe gezond Peulvruchten, en dan vooral Grauwe Erwten, zijn. Oké, ze staan inderdaad in de schijf van vijf, maar wie leest deze schijf vandaag de dag nu nog? Als meerdere mensen het belang van de Peulvrucht in zouden zien zou het wereldnieuws zijn. Daar komt bij dat deze peulvruchten in ons eigen land verbouwd worden: ook nog eens aardig voor het milieu, om voedsel van dichtbij te halen. 

Nog een kleine aantekening, de Grauwe Erwt wordt dikwijls verward met de Kapucijner erwt, die er veel op lijkt. Echter zijn het verschillende erwten. De Grauwe Erwt heeft meer smaak, is gewoon lekkerder, maar de Kapucijner heeft de overhand gekregen omdat zij een hardere huid heeft, waardoor ze veel beter te bewaren is in potten en blikken. Tijd om te stoppen, ik heb mijn buik vol van al dat geschrijf.

Hele fijne feestdagen en tot de volgende keer.

Carlos van der Veek

 

 

Hallo daar ben ik nog even, dat is nou het leuke van de jeugd hè. Nadat Pien dit verhaaltje vertaald had zei ze; lijkt me lekker pap, deze moet je aanbieden in de Fluwel winkel. Gelijk heeft ze natuurlijk, dat ik daar zelf niet aan had gedacht, ik denk alleen aan bollen. Snel even naar Peter gereden en jawel het mocht. Ze zijn alle drie de komende weken te verkrijgen in onze Fluwel webwinkel onder ‘cadeau ideeën’.